شهرسازی رشته‌ای است که بر نحوۀ تعامل ساکنان مناطق مختلف شهر و محله با ساختمان‌های اطراف تمرکز دارد. این رشته از زیرشاخه‌های رشته برنامه‌ریزی شهری به‌حساب می‌آید که طراحی فیزیکی و مدیریت ساختارها و جامعه‌شناسی شهری را در حوزۀ مطالعۀ زندگی و فرهنگ شهری دربرمی‌گیرد. بسیاری از معماران، برنامه‌ریزان، جغرافی‌دانان و جامعه‌شناسان نحوۀ زندگی مردم در مناطق پرجمعیت شهری را بررسی می‌کنند و طیف گسترده‌ای از نظریه‌ها و رویکردهای مختلف را برای مطالعۀ شیوه‌های شهرنشینی به‌کار می‌گیرند. بااین‌حال، در برخی دانشگاه‌ها و مرکزهای آموزشی بین‌المللی، شهرسازی (Urbanism) مترادف با برنامه‌ریزی شهری (Urban Planning) درنظر گرفته می‌شود و درنتیجه «شهرساز« را همان «برنامه‌ریز شهری» می‌دانند.
اصطلاح شهرسازی در اواخر قرن نوزدهم با ایلدفوس سردا (Ildefos Cerda)، مهندس اسپانیایی، باهدف ایجاد فعالیتی متمرکز بر سازمان فضایی شهر آغاز شد. ظهور شهرنشینی در اوایل قرن بیستم با افزایش تولید متمرکز، محله‌های چندکاربری، سازمان‌ها و شبکه‌های اجتماعی شهری و شهروند در معنای سیاسی و اجتماعی‌اش همراه بود. دانشگاه‌های کشورهای مختلف در اروپا و دیگر نقاط جهان به‌دلیل اهمیت شهرسازی، این رشته را در برنامه‌های آموزشی و پژوهشی‌شان گنجانده‌اند. رشته شهرسازی در ایتالیا نیز در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه‌های مطرح ارائه می‌شود. در این مقاله دانشگاه‌های برتر برای تحصیل رشته شهرسازی در ایتالیا معرفی خواهیم کرد.
علاقه‌مندان به تحصیل در ایتالیا در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکتری، دانشجویان طراحی شهری سازمان‌دهی فیزیکی شهرها و محله‌ها را ازنظر معماری و زیرساخت‌ها و طراحی خیابان و بزرگراه‌ها بررسی و طراحی می‌کنند. با تحصیل در رشته شهرسازی در ایتالیا دانشجویان یاد می‌گیرند فرایندهای مختلفی را در برنامه‌ریزی شهرها به‌کار گیرند تا چشم‌انداز روشنی در توسعۀ شهرها به‌وجود آید.
شاخه‌های مختلفی از رشته شهرسازی در دانشگاه‌های مطرح ایتالیا مثل دانشگاه پلی‌تکنیک میلان، رم، بولونیا و ونیز ارائه می‌شود که عبارت‌اند از:برنامه‌ریزی و سیاست شهری، برنامه‌ریزی شهری برای حمل‌ونقل، معماری و بازسازی شهری و معماری و طراحی شهری. تمام این رشته‌ها به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند و تحصیل آن‌ها هم دوسال به‌طول می‌انجامد.
در رشته برنامه‌ریزی شهری، مجموعه‌ای از فعالیت‌های مدیریت شهری وجود دارند که به تفسیر و کاربرد پیشرفته نیاز دارند و عبارتند از: توسعۀ ابزارهای عمومی برنامه‌ریزی شهری، زیرساخت‌ها، مسکن، حمل‌ونقل و خدمات و سیاست‌های زیست‌محیطی. دانشگاه پلی‌تکنیک میلان یکی از دانشگاه‌های مهم ارائه‌دهندۀ رشته شهرسازی در ایتالیا است که دانشجویان برای ورود به مقطع کارشناسی ارشد رشته طراحی و سیاست شهری در مقطع کارشناسی یکی از رشته‌های برنامه‌ریزی شهری، معماری، مهندسی، جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، جغرافیا، اقتصاد، علوم سیاسی یا علوم محیطی باید تحصیل کرده باشند. برای این دورۀ دوساله دانشجویان بین‌المللی 38هزار یورو شهریه باید پرداخت کنند و زبان تدریس دروس نیز انگلیسی است.
دانشگاه ونیز ایتالیا اولین دانشگاهی است که رشته شهرسازی را به‌صورت دانشگاهی در ایتالیا ارائه داد. در طول دورۀ مقطع کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی شهری، دانشجویان با سازمان‌های محلی و بین‌المللی به‌شکل نظری یا عملی می‌توانند همکاری و مسائل مربوط به پایداری، تغییرات آب‌وهوا، برنامه‌ریزی بحران و بازسازی پس از بحران‌های محیط‌زیستی را تحلیل و بررسی کنند. یکی از شرایط ورود به مقطع کارشناسی ارشد رشته یادشده این است که متقاضیان، مدرک مقطع کارشناسی‌شان را در یکی از رشته‌های برنامه‌ریزی شهری، معماری، مهندسی، جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، جغرافیا، اقتصاد، علوم سیاسی یا علوم محیطی باید گرفته باشند. همچنین، از آن‌جا که دروس به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند، داشتن مدرک زبان B2 زبان انگلیسی الزامی است. ناگفته نماند به‌دلیل دولتی‌بودن دانشگاه ونیز، دانشجویان بین‌المللی با استفاده از بورسیه‌های دولتی در این دانشگاه به‌رایگان می‌توانند تحصیل کنند. فارغ‌التحصیلان دانشگاه ونیز به‌عنوان طراح و مدیر برنامه‌ریزی شهری، طراحان سیاست‌های عمومی و کارشناسان ICT یا طراحان برنامه‌های محلی و تجربی و استراتژیک می‌توانند مشغول فعالیت شوند.
از دیگر دانشگاه‌ها برای تحصیل رشته شهرسازی در ایتالیا دانشگاه بولونیاست. در مقطع کارشناسی ارشد این دانشگاه، رشته معماری و شیوه‌های خلاقانه برای طراحی شهر ارائه می‌شود. هدف از این رشته معرفی مشخصات معماری حرفه‌ای نوآورانه‌ای است که مسائل پیچیدۀ شهرها را از جمله ادغام فرهنگی و افزایش جمعیت و حفظ هویت شهری را می‌تواند برطرف کند. دانشجویان با مطالعۀ این دورۀ بین‌رشته‌ای نگرشی کاربردی براساس نیاز بازارهای مرتبط را به‌دست می‌آورند. دورۀ دوسالۀ کارشناسی ارشد رشته شهرسازی به زبان انگلیسی ارائه می‌شود و دانشجویان دروسی مانند مرمت ساختمان، فناوری‌های ساختمانی زیست‌محیطی، زیبایی‌شناسی شهری، تاریخ و نظریۀ معماری، طراحی مفهومی ساختاری، ویژگی‌های پایدار سیستم‌های شهری را باید پشت‌سر بگذراند.
یکی از دانشگاه‌های مهم برای تحصیل مقطع دکتری رشته شهرسازی در ایتالیا، دانشگاه کامرینو (University of Camerino) است. این دانشگاه با نام UNICAM نیز شناخته می‌شود و براساس نظرسنجی دانشجویان بین‌المللی در ایتالیا و اروپا، رتبۀ سوم ایتالیا و بیستم اروپا را از آن خود کرده است. دانشگاه کامرینو برای علاقه‌مندان به تحصیل رشته شهرسازی در ایتالیا دوره‌های مختلفی درنظر گرفته است؛ توسعۀ پایدار و مهار مصرف و استراتژی‌های سازگار با تغییرات اقلیمی، مدیریت ریسک و بحران، سیاست‌های نوآورانه شهری و تقویت فرایندهای بازآفرینی شهری. دانشجویان مقطع دکتری این رشته‌ها مدرک کارشناسی ارشد مربوط به رشته‌های شهرسازی و برنامه‌ریزی شهری می‌تواند داشته باشند. بورسیه‌های دانشگاه کامرینو برای دانشجویان دکتری رقابتی است و هرساله پنجاه نفر از دانشجویان واجد شرایط از بورسیه‌های تحصیلی این دانشگاه می‌توانند بهره‌مند شوند. گفتنی است دانشجویان برای تحصیل در دانشگاه کامرینو شهریه‌ای پرداخت نمی‌کنند؛ ولی سالانه به پرداخت مالیات 140 یورویی ملزم خواهند بود.